તત્વ અંગ્ર મૌન શા માટે રાખવા જેવું છે? *તેને સમજનારાનું પ્રમાણ નહિવત છે માટે. *અનુભવી પુરુષોની વાણી છે’જયાં વાણી પહોચી શકતી નથી,એવા બ્રહ્મને વાણી કેવી રીતે કહિ શકાય?એટલે તત્વની વાત કરવા જેવી નથી એનો અનુભવ કરવા જેવો છે.

જીવના ગુણધર્મ કયા ? * સ્વાર્થ તેનો ગુણ છે અને સંકુચિતતા – એટલે કે વ્યક્તિભાવ તેનો ધર્મ છે. * હું શરીર છું એમ માની જીવનાર જીવ છે; પણ શરીરમાં હું વસું છુ એનું જેને સતત ભાન છે તે આત્મા છે.

ભગવતધામની ઝાંખી કયારે થાય? * અંદરનું જગત જ્ઞાનથી ઉજજવળ બને. * બહારનું જગત કર્મથી પવિત્ર બને.

ક્રોધ,લોભ,મોહ,મદ અને મત્સર કયારે શસ્ત્રો ત્યજી દે છે? * આ વૃતિઓને ઇન્દ્રિયો દ્રારા વિવેકપુર્વક ઉપયોગ કરવાથી ભગવાનને આગળ રાખી આ વૃતિઓનો ખપ પુરતો ઉપયોગ કરવો. * વ્યવહારમાં કયારેય ફુફાડાની જરૃર પડે છે તો ફુફાડો રાખવો પણ કરડવાની હદ સુધી ના જવું એ વિવેક છે.

વ્યક્તિભાવ કયાં સુધી ન ટળે ? * જયાં સુધી આપણા વિચારમાં કોઈ પણ વ્યકિત હોય ત્યાં સુધી.

કઈ ભાવનાઓને જીવનમાં સાચવવાં જેવી છે ? * મૈત્રી ભાવના. – સર્વ પ્રાણીઓ માટે મનમાં આત્યંતિક અને નિઃસીમ પ્રેમ. * કરુણાની ભાવના. – દુઃખી વ્યક્તિના દુઃખથી અનુકંપા અનુભવવી. * મુદિતાની ભાવના – સર્વનું ભલુ જોઈ હર્ષિત થવું તે. * ઉપેક્ષાની ભાવના – આસક્તિરહિત થઈને મધ્યસ્થ થવું અથવા જગતને નિઃસ્પુહભાવે જોઈ આત્મરહિતમાં રહેવું.

* સોનું અને પિતળ ભેગા થાય તો પિતળની કિંમત વધે અને સોનાની કિંમત ધડે.તેમ આત્મા દેહાધ્યાસી થાય તો એની કિંમત ધડે અને ક્ષણભંગુર દેહની મર્યાદિત સમય માટે કિંમત વધે. *આત્મા પરમાત્માનો સજાતિ છે એટલે એણે પરમાત્મા સાથે એકપણું કેળવવું જોઈએ નાશવંત દેહ સાથે નહિ એમાં ચોખ્ખું નુકશાન છે?

જીવનરથનો સારો સારથી કોણ બની શકે? * ભક્તિથી તરબોળ થયેલું જ્ઞાન.

જીવનરૂપી રથ પ્રગતિ સાધે તે માટે શું કરવું? * એને ચાર અશ્વો જોડવાઆ અશ્વો જુદી જાતના છે (૧)પરોપકાર (૨)ઇન્દ્રિયો પરનો સંયમ. (૩ સામર્થ્ય (૪)બુધ્ધિમતા -ચાર અશ્વોથી હંકારતા જીવનરથમાં સામર્થ્ય અને બુધ્ધિમતાના અશ્વોને આગળ ન રાખી શકાય, કારણ કે સામર્થ્ય અને બુધ્ધિનો થઈ દુરપયોગ થઈ શકે છે. એટલે જીવનરથને આગળ ધપાવવા ઇન્દ્રિય નિયમન અને પરોપકારના અશ્વ આગળ રહે અને પરોપકારની પાછળ સામર્થ્યનો અને ઇન્દ્રિયનિયમનની પાછળ બુધ્ધિનો અશ્વ રહે. – એટલે કે સામર્થ્યનો ઉપયોગ પરોપકાર માટે અને બુધ્ધિનો ઉપયોગ ઇન્દ્રિયોને નિયમનમાં રાખવા માટે થાય.

જીવનરથને હંકારતા અશ્વોની લગામ જરૂરી ખરી ? * હા. ચારેય અશ્વોને વિવેકની લગામ હોવી આવશ્યક છે.વિવેકરૂપી લગામ દ્રારા સામર્થ્ય,બુધ્ધિમતા,ઇન્દ્રિયનિયમન અને પરોપકારીરુપ અશ્વોનું સંચલન થાય તે ઈષ્ટ છે.