---

જીવનને ધર્મમય બનાવવા કયાં સદગુણો જરૂરી છે?

* સ્વધર્મને ઓળખવો.

* ક્ષમા-અપરાધીને ક્ષમા આપવી,પોતે કૉઈનો અપરાધ કર્યો હોય તો ક્ષમા માગવી.

– સૌ પ્રત્યે મિત્રભાવ કોઈ પ્રત્યે વેરભાવ નહિ.

* માર્દવ-વિનય, અહંકાર અને અભિમાનનો અભાવ,જાતિનું કુલનું,તાકાતનું,યૌવનનું,તપનું,રૂપનું,આરોગ્યનું,જ્ઞાનનું,ઐશ્વર્યનું,કે સત્તાનું અભિમાન ન રાખવું,

-નમ્રતા ન ચુકવી,

* આર્જવ-સરળતા,જે મનુષ્ય કપટી છે તે પોતાને સૌથી વધુ નુકશાન પહોચાડે છેજયારે ઋજૂ મનુષ્ય પોતાને અને અન્યને શાંતિ અને સુખ મળે એવું કરે છે.

* શૌચ-પવિત્રતા,શરીરની જેમ જ મનની પવિત્રતા,જેના તન અને મન બંને સુદર રહે તેજ વિકારોમાથી બચી શકે છે.

* સત્ય-જીવનના પ્રત્યેક ક્ષેત્રમાં સત્ય અપનાવવુ

-કર્તવ્યનિષ્ઠામાં કદી પાછી પાની ન કરવી.

-અંતઃકરણને છેતરવું નહિ.

-મન,વચન અને કર્મની એકરૂપતા રાખવી.

* સંયમ-મનોવૃતિઓ અને કામનાઓ પર નિયમન

– ઇન્દ્રિયોનું દમન નહિ,પણ એમનો સંયમિત ઉપયોગ.

-શરીર,વાણી અને મન પર અનુશાષન

* તપ-તપએ કોઈ પ્રકારના સાધનોનો પ્રાણ છે,

-સ્વાધ્યાય, આત્મચિંતન, ઇદ્રિયોનો નિગ્રણ અને તન તેમ જ મનને શુધ્ધ કરવા માટેની સાધનોને તપ કહેવાય છે.

-તપના બે પ્રકાર છેઃ

(૧)શારીરિક (૨)માનસિક, અનશન,રસ્નો ત્યાગ,શરીરને પડતી મુશ્કેલીઓ સહન કરવી,સુખ-સગવડો આપતા સાધનોથી દુર રહેવું વગેરેને શારીરિક તપમાં મુકી શકાય.

સદગ્રંથોનો અભ્યાસ,વડીલો અને ગુરૂજનોની સેવા.વિનય,પ્રાયશ્ચિત,ધ્યાન,શરીર પરત્વેનું મમત્વ ઓછુ કરવાનો સભાન પ્રયત્ન,વગેરેને માનસિક તપમાં ગણાવી શકાય.

* ત્યાગ-જે નથી તેની ઇચ્છા ન કરવી અને જે ભોગવી  શકાય છે તેનાથી અગળા રહેવું

-કર્મ કરવું પણ ફળની ઇચ્છા ન રાખવી

-જે છોડયું અથવા કોઈને આપ્યું તેનું સ્મરણ ન કરવું

*અપરિગ્રહ-સંગ્રહવૃતિ ન હોવી.

-લોભ અને આશક્તિઓથી દુર રહેવું

-અકિંચન વ્રત ધારણ કરવું

-ગમે તેવી પરિસ્થિતિમાં સંતોષ અનુભવવો.

બ્રહ્મચર્ય-બ્રહ્મચારીએ મૈથુન છોડવું.

-ગૃહસ્તિએ સ્વપત્નિથી સંતોષ માનવો.

-વિષયોથી ચિતને કુલિકિત ન કરવું

કેટલાક ધર્મ ગ્રંથોએ ધૃતિ,ક્ષમા,દમ,અસ્તેય,શૌચ,ઈન્દ્રિય-નિગ્રહ,ધી વિધા,સત્ય અને અક્રોધને મુખ્ય સદગુણોમાં ગણ્યા છે તો કોઈક શાસ્ત્રોએ અહિત્યઅાસ્તેય,દાન.ક્ષાન્તિ,દમ,શમ, અકાર્પણ્ય,શૌચ અને તપને ગણાવ્યાં છે.