કેશાંત કે ગોદાન સંસ્કાર
(No Ratings Yet)
Loading...
શૈક્ષણિક સંસ્કારોમાં વિદ્યારંભ, ઉપનયન, વેદારંભ, કેશાંત (કે ગોદાન) અને સમાવર્તન (કે સ્નાન) સંસ્કારોનો સમાવેશ થાય છે.
કેશાંત કે ગોદાન સંસ્કાર
કેશાંત કે ગોદાન એ મહાનામ્ની મહાવ્રત, ઉપનિષદ અને ગોદાન એ ચાર વેદવ્રતોમાંનું એક હતું. પહેલાં ત્રણ વ્રતો લુપ્ત થતાં ગોદાન સ્વતંત્ર સંસ્કારના રૂપમાં અસ્તિત્વમાં આવ્યો. આ સંસ્કાર વેદારંભ સંસ્કાર કરતાં પ્રાચીન છે. ગૃહ્યસૂત્રોમાં કેશાંતનો ઉલ્લેખ આવે છે, પરંતુ વેદારંભનો ઉલ્લેખ એમાં મળતો નથી. વ્યાસ સ્મૃતિમાં આ સંસ્કારનો સમાવેશ પ્રસિદ્ઘ સોળ સંસ્કારોની યાદીમાં કરવામાં આવ્યો છે.
કેશાંત સંસ્કારમાં બ્રહ્મચારીની દાઢી અને મૂછનું સર્વ પ્રથમ ક્ષૌરકર્મ (મુંડન) કરવામાં આવતું. આ સંસ્કારને ગોદાન સંસ્કાર પણ કહે છે, કારણ કે આ પ્રસંગે ગાયનું દાન કરાતું તથા નાઇને બક્ષીસ પણ અપાતી. સામાન્ય રીતે આ સંસ્કાર ૧૬ વર્ષની ઉંમરે થતો અને એ યૌવનમાં પદાપર્ણનું સૂચન કરતો. દાઢી-મૂછના ક્ષૌરકર્મ પછી બ્રહ્મચર્યનું વ્રત નવી રીતથી પાળવાનું અને એક વર્ષ સુધી કઠોર સંયમનું જીવન વ્યતીત કરવાનું હતું.
ઉંમરઃ
![](\"http://www.jeevanshailee.com/wp-content/uploads/2012/03/keshat.png\"){kind=link}
