---

ઓખાહરણ-કડવું-૫૮   (રાગ-ભુપાળ)
ઓખા – અનિરુદ્ધ વાર્તાલાપ- અસુરો સાથે અનિરુદ્ધનું યુધ્ધ

ઓખા કહે કંથને એમ ન કીજે રે, બળીયાશું વઢતાં બીજે.
એ ઘણા ને તમો એક, તાતે મોકલ્યા જોધ્ધા અનેક.

દૈત્યને અનેક વાહન તમો પાળા, એ કઠણ તમો સુંવાળા.
એને ટોપ કવચ બખ્તર, તમારે અંગે પીતાંબર.

દૈત્યને સાંગ બહુ ભાલા, પ્રભુ તમો છો ઠાલામાલા.
આ તો મસ્તાના બહુ બળિયા, તમો સુકોમળ પાતળિયા.

પહેલું મસ્તક મારું છેદો, સ્વામી પછી અસુરને ભેદો.
તમારે દેહને દેખીને હું તો મોહું, નેત્રે જુદ્ધ કરતાં કેમ જોવું;

મુવા દૈત્ય કેરા હોકારા, પ્રભુ પ્રાણ કંપે છે મારા.
ઇચ્છા અંતરમાં પેઠી, દૈત્યે માળિયું લીધું વીંટી.

ઘણું ક્રોધી વિરોધી છે બાણ, હાકે ઈંદ્રની જાયે સાન.
જનસ્થંભે તાતની હાકે, બાણે સૈન્ય ચઢાવ્યું ચોકે.

જેને નામે તે મેરુ હાલે, ચક્રધારી સરખાનું નવ ચાલે.
ક્ષત્રી સાથ રેહે છે બીતો, તમે કોઈ પેર એને જીતો ?

મંત્રી રહ્યો છે દંત જ કરડી, શેં ધાઓ છો મૂછ મરડી.
કંથ કહે ન કરું સંગ્રામ, નાસી પેઠાનો કીયો ઠામ ?

હવે જીતવા છુટવું નહિ, સૈન્ય મારીએ સામા થઈ.
નથી ઉગરવાનો ઉપાય, ત્યારે ભય પામે શું થાય ?

નાઠે લાંછન લાગે કુળમાં, જેમ શશીને લાંછન મુખમાં.
મહુવર વાજે મણીધર ડોલે, ન ડોલેતો અળશીઆ તોલે.

ધન ગાજે કેસરી દે ફાળ, ના ઉછળે તો જાણવો શિયાળ.
ક્ષત્રી શોઢે દેખીને દળ, ન શોઢે તો વ્યંઢળ.

હાંકે વાઘ ન માંડે કાન, તો જાણવો નિશ્ચે શ્વાન.
ઘરમાં જોદ્ધા રહે કો પેસી, તો ચરણ વિનાનો રહે બેસી.

એમ કહીને ઓખા આગળ કીધી, ગાજ્યોને ભોંગળ લીધી.
અસુર સૈન્યમાં જૈને આડીઓ, છજેથી કંપિની પેઠે પડીઓ.

જેમ ચંદ્ર પેસે વાદળમાં, તેમ અનિરુદ્ધને લીધો વીંટી દળમાં.
અસુર કહે એ માનવી કશું, બહુ સિંહમં બગલું પશુ.

જો મુગટા મંત્રીને ચરણે ધરે, તો તું મૃત્યુ થકી ઉગરે.
તેના આવા વાક્ય સાંભળી, અનિરુદ્ધ ધાયો હોંકારો કરી.

નાંખે દૈત્ય ખાંડાને મુદગલ, તેમ વીષ્ણુ નાખે ભોંગલ.
વીસ સહસ્ત્ર અસુર સૌ તૂટ્યા, એકી વારે બહુ છૂટ્યા.

આયુદ્ધ ધારા રહી છે વરસી, છુટે પરિઘ આયુદ્ધ ને ફરસી.
થાય દાનવ ટોળે ટોળાં, વરસે બીંડી માળને ગોળા.

ગાજે દુંદુભીના ગડગડાટ, થાય ખાંડા તણા ખડખડાટ.
હાંકે હસ્તેને વાંકે ચુચવાટ, રથ ચક્ર વાજે ગડગડાટ.

હોય હયના ઘણાં હણહણાટ, દેખી દોહલા નાથના ઘાટ.
થાય ઓખાનો ઉચાટ, દેખે દોહલો નાથનો ઘાટ.

પછી દાનવનો વાળ્યો દાટ, અનિરુદ્ધે મુકવી વાટ.
કોઈ ઝીંક્યા જાલી કેશે, કોઈ ઉડાડ્યા પગની ઠેશે.

કોઇને હણ્યા ભોંગલને ભડાકે, કોઈના મંભાંગ્યા લપડાકે.
કોને ભાલા વાગ્યા ભચોભચ, કોના નાક વાઢ્યાં ટચ.

કોઈ અધકચરા કોઇ પૂરા, મારી સૈન્ય કર્યું ચકચૂરા.
તે રણમાં ભયાનક ભાસે, બળ દેખી ઓખા ઉલ્લાસે.

મેં તો આવડું નહોતું જાણ્યું, ચિત્રલેખાએ રત્ન જ આણ્યું.
થાય પરસેવો અનિરુદ્ધને ડિલે, પોતાનાં વસ્ત્રમાં ઓખા ઝીલે.

ભડ ગાજયોને પડ્યું ભંગાણ, નાઠો કૌભાંડ લઇને પ્રાણ.
થઇ બાણાસુરને જાણ, એક પુરુષે વાળ્યો ઘાણ.

અસુરને ચઢીઓ બહુ કોપ, સજ્યા કવચ આયુધને ટોપ.
વાગી હાકને ચઢીયો બાણ, તે તો થઇ ઓખાને જાણ.

(વલણ)

જાણ થઇ જે તાત ચઢીઓ, કોણ જીતશે સહસ્ત્ર હાથ રે;
ઓખા આંખ ભરતી રુદન કરતી, પછી સાદ કરતી નાથ રે.